مقدمه
ديابت يكي از مهمترين مشكلات بهداشتي جهان محسوب مي‌شود به طوري كه حدود 200 ميليون نفر در دنيا و بيش از 5% جمعيت كشورمان گرفتار آن مي باشند. شيوع ديابت در جهان از جمله در كشور ما به سرعت رو به افزايش است و متاسفانه اين افزايش در كشورهاي در حال توسعه چشمگيرتر است. بيماران مبتلا به ديابت بيشتر از افراد عادي در معرض خطر ايجاد عوارض ديابت نظير قطع پا، مشكلات بينايي، حملات قلبي – عروقي و يا نارسايي كليوي هستند. مطالعات اخير نشان داده اند كه با رعايت الگوی غذايي سالم(اعتدال رژيم غذايي و داشتن فعاليت فيزيكي منظم)،كنترل دقيق قند خون (با مصرف داروهاي خوراكي و يا انسولين)، فشار خون و سطح چربي هاي خون، بسياري از اين عوارض كنترل گرديده و بدين طريق بيماران ديابتي مي‌توانند از يك زندگي سالم با عمر طبيعي بهره‌مند گردند.
ديابت چيست؟
ديابت به‌علت بالا بودن مداوم قند خون ايجاد مي‌گردد. افزايش قند خون دو علت مي‌تواند داشته باشد: يا لوزالمعده قادر نيست به ميزان كافي انسولين ترشح نمايد و يا سلولهاي بدن نمي‌توانند به انسولين ترشح شده پاسخ داده وقند خون را مصرف نمايند. انسولين هورموني است كه در بدن توليد مي‌شود و باعث مي‌شود قند يا به عبارتي انرژي حاصل از مصرف غذاها در بدن مورد استفاده قرار گيرد. در بدن يك فرد سالم، كربوهيدراتها (قندها) در روده كوچك به گلوكز (نوعي قند) و ديگر قندهاي ساده تبديل مي‌شوند. سپس گلوكز از روده كوچك به جريان خون وريدي هدايت مي‌شود و به همراه جريان خون به سراسر بدن، از جمله كبد و عضلات رفته، مقداري از آن جهت توليد انرژي مصرف مي‌شود و مقداري نيز براي مصارف بعدي ذخيره مي‌گردد. در يك فرد مبتلا به ديابت نيز مانند افراد سالم كربوهيدراتها به قندهاي ساده تبديل مي‌گردند و بعد وارد جريان خون مي‌شوند، اما مشكلي كه اين بيماران با آن روبرو هستند آن است كه گلوكز نمي‌تواند از خون وارد سلولها شود. پس مي‌توان نتيجه گرفت كه كربوهيدراتها به خودي خود مشكل‌ساز نيستند، بلكه مشكل اصلي، عدم توانايي بدن در استفاده از اين مواد براي توليد انرژي مي‌باشد.
محل توليد انسولين در بدن كجاست؟
انسولين در پانكراس يا لوزالمعده (غده‌اي به طول 15 سانتي‌متر در پشت معده) توليد مي‌شود. لوزالمعده در افراد سالم، در طول شبانه‌روز مقادير زيادي انسولين ترشح مي‌كند، اما در افراد ديابتي، يا اصلاً انسولين توليد نمي‌شود و يا انسولين توليدشده به ميزان كافي نمي‌باشد. در هر صورت نتيجه ، آن است كه قند جذب سلول نمي‌شود و سطح آن در خون افزايش مي‌يابد و بدن ديگر قادر به توليد انرژي از قند نيست.
نشانه هاي ديابت چيست؟
اغلب ديابت يك بيماري بي‌سر و صدا مي‌باشد. در واقع سطح نسبتاً بالاي قند خون mg/dl 200 – 180 نشانه‌اي در بيمار ايجاد نمي‌كند و ممكن است براي ماهها يا سالها علامت‌دار نشود، ليكن درهمين زمان، بدن در معرض آسيب حاصل از افزايش قند خون قرار مي گيرد. افزايش قند خون مي‌تواند علائم زير را ايجاد نمايد:
-تكرر ادرار
- كاهش وزن
-تشنگي فراوان
-ضعف و كاهش نيروي جسمي
-دير بهبود يافتن زخمها و عفونت
خطرات ناشي از افزايش قند خون كدامند؟
اگر قند خون به‌شدت افزايش يابد، در كنار علائم افزايش قند خون، فرد ديابتي ممكن است در معرض خطرات جدي‌تري قرار گيرد.اگر قند خون به‌طور مستمر و طي ساليان متمادي، بالا باشد با اثر بر عروق كوچك و اعصاب، عوارض ديررس ديابت در چشم‌ها، كليه‌هاوپاها بروزخواهند كرد. با كنترل قند خون در حد نزديك به طبيعي مي‌توان از اين عوارض پيشگيري كرد.
مهمترين انواع ديابت كدامند؟
ديابت نوع 1:بيماراني كه مبتلا به ديابت نوع 1 هستند اغلب لاغرند ومعمولاً شامل گروه سني كودكان، نوجوانان و جوانان مي‌شوند. در بدن اين افراد، انسولين يا اصلاً ساخته نمي‌شود و يا به مقدار بسيار ناچيز توليد مي‌شود و براي جبران آن بايد انسولين تزريق شود، حدود 15 – 10 درصد ديابتي‌ها را اين گروه تشكيل مي‌دهند.
ديابت نوع 2: اغلب اين ديابتي‌ها چاق و در سنين بالا هستند. اين افراد مي‌توانند مدتها با تغذيه صحيح و كاهش وزن درمان شوند زيرا در بدن اين نوع ديابتي‌ها، ابتدا به اندازه كافي انسولين ساخته مي‌شود و در صورت كاهش وزن مي‌توانند مدتها بدون انسولين درمان شوند اما در غيراين صورت، جهت كنترل قند خون مجبور خواهند شد از داروهاي خوراكي و يا انسولين استفاده كنند. 90 – 85 درصد بيماران ديابتي را ديابت نوع 2 تشكيل مي‌دهد.
دمطالب بالا بر گرفته از سایت پژوهشکده غدد بیمارستان شریعتی تهران است
